Μια αλησμόνητη Σιφνέικη βραδυά.
Στην Αθήνα του 1920
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα ΣΙΦΝΑΪΚΑ ΝΕΑ, φύλλο Μαρ2022. Αναδημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ.
Είναι περίεργο το πώς κάποια πράγματα διαλέγουν από μόνα τους τον χρόνο και τον τόπο που θα εμφανιστούν. Ο παππούς μου Αλκιβιάδης Λεμπέσης, επονομαζόμενος «Σβίγγος», έχει πεθάνει εδώ και κοντά 40 χρόνια. Γνωστός για την τακτικότητά του, τραπεζικός άλλωστε, κρατούσε σημειώσεις σε μικρά τετράδια για κάθε τι που τον άγγιζε, κυρίως εγκυκλοπαιδικές γνώσεις αλλά -από ότι μόλις ανακάλυψα- και για πολλά θέματα της Σίφνου, εν πολλοίς ποιητικά και ρομαντικές σκέψεις. Μέσα, λοιπόν, σε μια ξεχασμένη βαλίτσα βρήκα πρόσφατα τα νεανικά του τετράδια αλλά και ένα της ωριμότερης ηλικίας του.
Από αυτό σπεύδω να μοιραστώ την έμμετρη περιγραφή μιας καθαρά Σιφνέικης κοινωνικής βραδυάς του Δεκεμβρίου του 1920, σε μια πάροδο κάπου απέναντι από τον Σταθμό Λαρίσης στην Αθήνα. Αντιγράφω, διατηρώντας το λεκτικό, όχι όμως και το πολυτονικό της γραφής του. Δυστυχώς, το άψυχο πληκτρολόγιο δεν μπορεί να αναπαραστήσει τον κυματικό χρονισμό μιας ιδιόχειρης καλλιγραφίας.
Γλέντι στην οδόν Σφακίων 6 οικίαν Φλώρας του Συνοδινού επί τη επετείω της ονομαστικής εορτής του αλησμονήτου υιού της Σπυρίδωνος Κ. Σπεράντσα αξιωματικού Π.Ν.
Τά’μαθες Αρετούσα μου τα ευτυχή μαντάτα,
γκραν σουαρέ μάς έδωσαν εις των Σφακιών την στράτα
ο γυιός της Φλώρας γιόρταζε, ο Ναύαρχος των κάρρων
και ήλθαν και μάς ξεσήκωσαν όλους μας άρον-άρον.
Παρήσαν Σβίγγος ο Σεμνός κι ο ντροπαλός Βιτάλης
κι ο Νίκος ο Ρεμπόπουλος ο γόνος της μεγάλης
οικογενείας των μυών κι ο Γιάννης η Κουτάλα
καθώς κι ο Υπολοχαγός με ξίφος και με σπάλα.
Οι ταραξίαι Παντελής κι ο Νίκος ο Λεμπέσης
κι ο Ζαμαρίας ποιητής του βαρελιού της μέσης
ο σοφολογιώτατος ο Πίττας με γυαλάκια
καθώς και άλλοι νεαροί, καθώς και γεροντάκια.
Αλλά και αντιπρόσωποι απ’ το ωραίον φύλον
παρέστησαν εν πλησμονή, πρώτον επισκεφθείσαι
όλα τα μπογιατζίδικα όπου επί των μήλων
του κόσμου τις λαδομπογιές εν αφθονία θύσαι
θέαμα παρουσίαζαν ασέμνων μασκαράδων
ου μην και κοκκινότριχων αλόγων και καρράδων.
Κι οι παρεστώτες είχαμε συζήτησι μεγάλη
άραγε πού να βάφωνται στου Σικ ή εις του Ράλλη
Και κάποια μάς απήντησε με non Monsieur με συγχωρείς
Je n’emploie pas que les couleurs de la célèbre Maison Arys.
Η Παντελίνα με μπλαστρόν κι η Φλώρα με τουρνούρι
ζηλέψανε και βάλανε κι αυτές μπογιές στη μούρη.
Δυό σάλες διετέθησαν για τους χορευταράδες
όργανα προσεκλήθησαν από τους κερχανάδες
ο Μπάμπης ο λαουτατζής μετά του Θοδωράκη
με το παλτό το φουντουκί και με το καβουράκι.
Η Φλώρα χόρεψε γκαβότ, γκαγκάν η Παντελίνα
κι η μάνα της Ρορώς ταγκό, που τσ’ έπεσε η σπλήνα.
Η μόνη που δεν χόρεψε προς λύπην μας μεγάλη
ήτανε η Μπουρνοβαλιά γιατ’ είχε, λέει, κάλοι.
Κι όλη νύχτα γύριζε ξυπόλητη η μαύρη
και ο καθένας γύρευε κάτι χαμένο νά’υρη
και ψάχνοντας εκεί κρυφά, άρε και πού κι ανάρια
τής πιάνανε με την σειρά τα τρυφερά ποδάρια.
Εκεί που ευρισκόμεθα στην πιο μεγάλη τρέλλα
κάποιος της Φλώρας φώναξε «πρόφτασε, τρέχα κι έλα»
και χάνομε τον ποιητή, απόμεινε κορδάκι
απάνω που ξεφούρνιζε ένα του τραγουδάκι.
Πάμε και τον εβλέπομε τον δυστυχή εκτάδην
κι από τα νέφη που ήτανε κατέβηκε στον Άδην
κι’ άρχισε να ξερνοβολά σουβλιά και καλαπόδια
κι επέστρεψε εν τω μεταξύ κι ένα ζευγάρι ρόδια.
Το γλέντι τράβηξε μπροστά, αργά με δίχως βία
και φούντωσε εν τω μεταξύ και η εργολαβία
ο Αντωνάκης άρχισε εις την Κικήν να βάλη
και το Γιαννάκι πέρασε με υποσχέσεις πάλι
πως ασφαλώς αφεύκτως πια θα τού’χουνε στο πιάτο
το μαλλιαρό που λαχταρά και θα του πούνε «φάτο».
Από το Σιφναϊκό Αρχείο του Σβίγγου
Συνεχίζεται…
Να πω την αλήθεια, δεν τού το είχα του πάππου μου τού Σβίγγου το ποιητικό, παρ’όλο που γνώριζα τις ποιητικές του ανησυχίες και τις γνώσεις του των Γαλλικών. Και το πιθανότερο, αυτή η έμμετρη περιγραφή μιας Σιφνέικιας βραδυάς να μην είναι δικό του δημιούργημα, αλλά απλά μια αντιγραφή από το πρωτότυπο χειρόγραφο, πολλά χρόνια αργότερα. Αλλωστε στο ίδιο τετράδιο έχει γραμμένα, από επώνυμους και ανώνυμους Σιφνιούς, ατελείωτα έμμετρα στιχάκια, που θέλουν έλεγχο και μεταγραφή. Φαίνεται όμως πως η Σιφνέικια φλέβα της ρίμας είναι στα χρωμοσώματα και στις ευαισθησίες ακόμα και ενός λογιστή-τραπεζικού. Και βέβαια ένας τέτοιος οργανωτικός χαρακτήρας δεν θα μάς άφηνε χωρίς πολύτιμες κοινωνιολογικές επεξηγήσεις σχετικά με τους πρωταγωνιστές της βραδυάς εκείνης. Ένας κι ένας, κι όχι μόνο Σιφνιοί της παροικίας στην Αθήνα αλλά και φίλοι από άλλα γειτονικά νησιά.
_ Φλώρα του Συνοδινού = Φλώρα Κ. Σπεράντσα – μητέρα του Θεοδόση, Ιωάννου, Σπύρου και Ελένης.
_ Σφακίων 6 = Παρά τον Αγ. Παύλον, οικία Σπεράντσα.
_ Σπυρίδων Σπεράντσας = Οικονομικός Αξιωματικός Πολεμ. Ναυτικού.
_ Σβίγγος = Αλκιβ. Λεμπέσης ο επονομαζόμενος Σβίγγος.
_ Βιτάλης = φίλος αδελφικός οικογενείας Λεμπέση εκ Σερίφου καταγόμενος.
_ Νίκος Ρεμπόπουλος = Αδελφός τριών ωραίων δεσποινίδων συγγενών της οικογενείας Σπεράντσα εκ Πάρου. Το επώνυμον της οικογενείας των ήτο Ποντίκη. Το κακόηχον επώνυμον το έκαμαν Ρεμπόπουλος («οικογένεια των μυών»).
_ Γιάννης η Κουτάλα = Γιάννης Προβελέγγιος (Γιάννης του Δημάρχου).
_ Υπολοχαγός με ξίφος κτλ. = Γιώργος Α. Δεκαβάλλες, υπολοχαγός-καθηγητής εις την Σχολήν Ευελπίδων.
_ Ταραξίαι Παντελή = Δύο ήσυχοι και πράοι αδελφοί, Γεώργιος και Ιωάννης Παντελής.
_ Νίκος Λεμπέσης = Νικόλ. Λεμπέσης, υπάλληλος Εθνικής Τραπέζης (σ.σ. αδελφός του Σβίγγου).
_ Παντελίνα = εξαιρετική Δέσποινα, μητέρα των αδελφών Παντελή.
_ Ζαμαρίας = Νικόλ. Ζαμαρίας (του Γαλιώτου) έκανε και τον ποιητήν.
_ Πίττας = Κωνστ. Πίττας, φίλος αδελφικός οικογενείας Λεμπέση.
_ Μπουρνοβαλιά = Ρορώ Καραγιάννη, ωραία κοπέλλα, αδελφή της Λέλας Καραγιάννη, που ετουφέκισαν επί κατασκοπία οι Γερμανοί.
_ Αντωνάκης = Αντώνιος Ψαραύτης, ιδιοκτήτης οπλοπωλείου παρά τη Δημαρχία Αθηνών.
_ Κική = Δεσποινίς Κική Καραουλάκη – φίλη οικογενείας Σπεράντσα
_ Γιαννάκη = Ιωάννης Κ. Σπεράντσας, αδελφός του εορτάζοντος Σπυρ. Σπεράντσα, υιός της αλησμονήτου Φλώρας Σπεράντσα (Φλώρα του Συνοδινού).
Νομίζω πως σε ανάμνηση μιας άλλης εποχής, αξίζει στις μνήμες αυτές να μη χαθούν. Από έναν ολόκληρο αιώνα πριν, τότε που η Σίφνος ξεχειμώνιαζε, προόδευε και δημιουργούσε στην Αθήνα. Ακόμη και την ώρα που η χώρα βρισκόταν ουσιαστικά σε εμπόλεμη κατάσταση με την Μικρασιατική Εκστρατεία σε πλήρη εξέλιξη. Και να αποτελέσει το δημοσίευμα αυτό ένα χαρούμενο μνημόσυνο σε Σιφνιούς που είχαν την Σίφνο βαθειά ριζωμένη μέσα τους.
© Αλκιβ. Ν. Λεμπέσης Δεκ2021
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα ΣΙΦΝΑΪΚΑ ΝΕΑ, φύλλο Μαρ2022.
Διαβάστε την δημοσίευση σε μορφή PDF