Μια εύθυμη προσωπική ιστορία και λίγες σκέψεις.

Δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα Sifnaiko Fos στις 27 Μαϊου 2020.

Για την συγγραφή αυτού του άρθρου, αφορμή στάθηκε η δημοσίευση στο facebook μερικών θαυμάσιων ασπρόμαυρων φωτογραφιών αρχείου από το πανηγύρι της ‘Χρυσοπηγής του 2000’ -σύμφωνα με την λεζάντα και τις περιγραφικές επεξηγήσεις. Αφού λοιπόν σημείωσα την ευαρέσκειά μου με τα γνωστά ‘like’, παρετήρησα καλύτερα και είδα  ότι ο πανηγυράς στην φωτογραφία ΔΕΝ ήμουν εγώ ή κάποιος από την οικογένειά μου (όπως θα περίμενα). Αρα, μάλλον θα ήταν από κάποιαν άλλη χρονιά. Στην απαντητική διευκρίνηση στο σχετικό σχόλιό μου με έκπληξη διέκρινα μια βεβαιότητα πως είχα “λάθος” και πως “θα έπρεπε να το ξανασκεφτώ”. Προς στιγμή σκέφτηκα μήπως τα χρόνια είχαν περάσει και η μνήμη μου όντως με απατούσε.

Αλλά, όταν τα έβαλα κάτω, θυμήθηκα (!!!) πως την χρονιά εκείνη –υπό της σκέπη της εικόνας Της- είχα κάνει το γάμο μου στο μοναστήρι της Χρυσοπηγής, είχα βαφτίσει τον νεογέννητο γυιό μου και είχα (όπως είναι συνηθισμένο) ατελείωτα βίντεο και φωτογραφίες από φίλους και συγγενείς από όλο τον κόσμου που είχαν έρθει στην Σίφνο για να παρευρεθούν στα προσωπικά μου γεγονότα χαράς και φυσικά και στην Χάρη Της. Άσε τα βεγγαλικά από την Φασολού που για πρώτη φορά είχα εγκαινιάσει (αργότερα αναθεώρησα σαν δείγμα ξιπασμού).  Αρα λιγάκι δύσκολο να μπερδεύω τις χρονιές. Αφού λοιπόν βεβαιώθηκα πως δεν είχα ξεκουτιάνει και νομίζοντας ότι αυτές οι αποδείξεις θα ήσαν αρκετές, τις υπέδειξα στο facebook. Η απάντηση ήταν “πως εξακολουθώ να κάνω λάθος διότι ο εν λόγω πανηγυράς διαβεβαιώνει τον φωτογράφο πως πρόκειται σίγουρα για το έτος 2000″. Μάλιστα…

Και τώρα;  Μα, να ρωτήσω τον ίδιο τον πανηγυρά, να μια καλή ιδέα. Πράγματι σε πρώτη ευκαιρία ερωτώ την οικογένειά του και μου επαναλαμβάνουν  πως αυτοί ήσαν οι πανηγυράδες που εόρτασαν το 2000 και όχι εγώ!  Χμμ….νέο αδιέξοδο. Ε, καλά, έχω και προφανή εναλλακτική: θα απευθυνθώ στο μοναστήρι. Δεν μπορεί, αυτοί κάτι θα έχουν και άμεσα διαθέσιμο. Αμ δε…Τζίφος και από εδώ. Ο καιρός περνάει και στο τέλος θα πεισθώ κι εγώ πως δεν παντρεύτηκα το 2000 στην Χρυσοπηγή με την Εικόνα δίπλα μας (άσε που έχω ενδιάμεσα πάρει διαζευκτήριο και τα έχω όλα απωθήσει από την μνήμη μου). Καλά που υπάρχει ο 20χρονος γυιός μου να μου το επιβεβαιώνει. Και πώς τώρα αποδεικνύω πως δεν είμαι ελέφαντας;

Α, ναι, ξέχασα. Τι πιο φυσιολογικό? Μια έρευνα στο ίντερνετ φυσικά θα μου απαντήσει το ερώτημα. Καλά.. σιγά μην και βρεθεί κάτι για τα προ-ιντερνετικά χρόνια. Τίποτα. Σκέψου και να αφορούσε ένα θέμα πραγματικά παλαιό, πέραν μιας μόνο 20ετίας, ενώ τώρα οι περισσότεροι εξακολουθούμε να είμαστε ακόμη εν ζωή…   

Θυμήθηκα λοιπόν την παλιά πρακτική που είχα δεί σε αστυνομικές ταινίες με απαγωγές ομήρων και έτσι ανεζήτησα άρθρα και φωτογραφίες από τον τοπικό τύπο της Σίφνου. Οχι και ότι αυτό είναι το ευκολώτερο πράγμα, βέβαια. Εδώ λοιπόν έρχεται ‘από μηχανής βοηθός’ ο Απόστολος Καράβης που είχε ψηφιοποιήσει τεύχη των Σιφναϊκών Νέων για τις επίμαχες χρονιές και μέσω του υπεύθυνου ύλης Μανόλη Αναστασιάδη μού διαθέτουν και δημοσιεύω τα αποδεικτικά στοιχεία ‘χαρτί και καλαμάρι’ (ή έστω –περίπου έτσι). Δίνονται οι απαραίτητες δημόσιες διευκρινήσεις στο facebook (με αδιαμφισβήτητα ντοκουμέντα πια), τέλος καλό και όλοι φίλοι, αλλά εγώ μένω με την υποδόρια στενοχώρια πως δεν έτυχε να έχω έναν τέτοιον καλό φωτογράφο στο πανηγύρι ’μου΄ το 2000.

Αποδεικνύεται λοιπόν για μια ακόμη φορά η χρησιμότητα του τοπικού τύπου όπου τα καταγεγραμμένα εφήμερα μετατρέπονται σε βάθος χρόνου σε ιστορικά γεγονότα και συνεπώς είναι απαραίτητη η υποστήριξη από όλους μας στις έντυπες εκδόσεις. Και το τονίζω: και έντυπες εκδόσεις διότι οι ψηφιακές/ηλεκτρονικές αναρτήσεις μπορεί να έχουν αμεσότητα,  έχουν όμως και αυτές τους τεχνολογικούς περιορισμούς τους και δεν είναι σίγουρο ότι θα είναι προσβάσιμες ή αναγνώσιμες σε βάθος χρόνου για πολλούς και διάφορους λόγους. Άρα; Συμπέρασμα διαχρονικά επιβεβαιωμένο: Scriptae manent (τα γραπτά μένουν).

Ενδιαμέσως διαβάζω και ένα ενδιαφέρον άρθρο από την τοπική ιστοσελίδα ΚΑΙΠΟΥΘΕΟΣ σχετικά με τα καράβια που μετέφεραν μέσα στα χρόνια την Εικόνα της Χρυσοπηγής στον βράχο Της. Νέα ερωτήματα και τεστ μνήμης. Εδώ περνάμε στην δεύτερη φάση: μέχρι σήμερα, για παράδειγμα, η οικογένειά μας Νικολάου Αλκ. Λεμπέση από τον Αη-Λούκα αξιώθηκε 4 φορές να εορτάσει την χάρη Της (1978, 1986, 2000 και 2018). Ποιά καράβια άραγε μας πήγαν εκεί κάθε φορά; Και ποιά ενορία φιλοξενούσε την Εικόνα κάθε χρονιά;

Ώρα για εφηρμοσμένη έρευνα έτσι ώστε να βγεί κάποιο απτό αποτέλεσμα μέσα από την εργασία ψηφιοποίησης των τοπικών εφημερίδων, που ήδη εθελοντικά υλοποιώ μέσα στα πλαίσια της ‘διατήρησης της ιστορικής μνήμης’. Ενα φιλόδοξο σχέδιο που έχει ξεκινήσει ο Σύνδεσμος Σιφνίων και με την πρακτική υποστήριξη των άλλων φορέων που πρόθυμα διαθέτουν το αρχειακό υλικό τους για αντιπαραβολή με το πλούσιο αρχείο του Συνδέσμου.

Τα αποτελέσματα της έρευνάς μου αυτής τα μοιράζομαι εδώ μαζί σας. Ενας κατάλογος από το 1965 έως σήμερα με ημερομηνία  του πανηγυριού κατ’έτος, οικογένεια των πανηγυράδων, καράβι που μετέφερε την Εικόνα από τις Καμάρες και ενορία που την φιλοξένησε για έναν ολόκληρο χρόνο. Σε κάποιες χρονιές ο ερευνητής δεν είχε πολλά να κάνει (εκτός από υπομονή) μιας και τα στοιχεία ήσαν ολα αναλυτικά γραμμένα μέσα στο ρεπορτάζ. Σε κάποιες άλλες όμως απαιτήθηκε αλληλο-συμπλήρωση από όλες τις εφημερίδες, αν και πάλι δεν προέκυψαν όλα τα στοιχεία. Για την έρευνα αυτή αναζητήθηκαν (όπου υπήρχαν) τεύχη των εφημερίδων ΣΙΦΝΑΪΚΑ ΝΕΑ, ΣΙΦΝΟΣ και ΣΙΦΝΑΪΚΗ ΦΩΝΗ. Ευχαριστώ και από την θέση αυτή αυτούς που μου τα διέθεσαν. Για τυχόντα παροράματα αποκλειστικής μου υπαιτιότητας απολογούμαι προκαταβολικά.  Στα σημεία όπου η πληροφόρηση είναι ελλιπής ετοποθέτησα ερωτηματικά και ανυπομονώ να έχω επιβεβαίωση και συμπληρώσεις (μην ξεχνιόμαστε, με αποδείξεις!) από όσους τυχόν έχουν άμεση γνώση των γεγονότων. Ελπίζω έτσι να συμπληρωθεί η λίστα ενώ σκοπεύω σύντομα να την επεκτείνω και προς το απώτερο παρελθόν πριν το 1965.

Και τώρα, λίγα λόγια για το πανηγύρι της Χρυσοπηγής που οι αναγκαστικές περιστάσεις εφέτος το 2020 το ετεροχρονίζουν. Η εικόνα της Χρυσοπηγής ως αρχαιότερη εορτάζεται για τουλάχιστον 200 χρόνια ενωρίτερα από τις εικόνες της Παναγίας της Τήνου και της Πάρου. Ανέκαθεν ήταν πανηγύρι που ξεπερνούσε τα στενά όρια της Σίφνου προσελκύοντας πιστούς προσκυνητές ακόμη και σε εποχές που τα ταξίδια δεν ήσαν εύκολα. Με τις ενέργειες του Συνδέσμου Σιφνίων ανακηρύχθηκε σε επίσημη αργία και εορτή της Σίφνου και αναδείχθηκε σε εορτασμό πανελληνίου βεληνεκούς με την παρουσία κατά καιρούς αρχιεπισκόπων, μητροπολιτών και πολιτικών. Και μάλιστα με Βασιλικό κρατικό διάταγμα του 1964 (φωτογραφία ανηρτημένη στο Σπίτι της Σίφνου του Συνδέσμου Σιφνίων στην Αθήνα), πράγμα που δικαιολογεί την συνοδεία σκαφών του Πολεμικού Ναυτικού κάποιες χρονιές καθώς και την παρουσία στρατιωτικών αγημάτων και μπάντας κάθε χρόνο με την υποστήριξη φορέων (Δήμος Σίφνου, Σύνδεσμος Σιφνίων και Μητρόπολη) και με την χορηγία ιδιωτών.

Για κάποιον όμως που διαβάζει τις αναφορές στον Τύπο είναι λυπηρό να βλέπει την αρθρογραφία σχετικά με το πανηγύρι να υποβαθμίζεται με την πάροδο των ετών. Από πρωτοσέλιδες ολοσέλιδες αναφορές με λεπτομερέστατη περιγραφή των τεκταινόμενων να φθάνουμε, στα τελευταία χρόνια, το θέμα να καλύπτεται με μια μικρή φωτογραφία μόνο, ενώ υπάρχουν ακόμη και χρονιές που παραλείπεται η αναφορά σε αυτό παντελώς. Δεν πιστεύω πως είναι δείγμα των καιρών διότι ξέρουμε όλοι από προσωπική εμπειρία ότι το πανηγύρι αυτό καθ’ εαυτό δεν έχει υποβαθμισθεί σε καμμία περίπτωση, το αντίθετο μάλιστα. Αρα; Μήπως θα έπρεπε να μας απασχολήσει λίγο το θέμα; Και να διορθώσουμε εκεί όπου υπάρχει περιθώριο βελτίωσης έτσι ώστε το πανηγύρι της Χρυσοπηγής να μην χάσει την παλιά του αίγλη που πηγάζει από την πίστη των σεπτυνομένων συμ-μετεχόντων (η έμφαση στην προσωπική συμ-μετοχή στο μαγευτικό Μυστήριο του εορτασμού) και όχι από τις καταπληκτικές φωτογραφίες και βίντεο που αναζητούμε όλοι στα κοινωνικά δίκτυα;

Ας είναι η φετεινή δίσεκτη (κυριολεκτικά και μεταφορικά) χρονιά, αφορμή και απαρχή ατομικής και συλλογικής αυτοσυνειδησίας και σε αυτόν τον τομέα.

Μάϊος 2020

Δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα Sifnaiko Fos στις 27 Μαϊου 2020.

© Αλκιβ. Ν. Λεμπέσης, Μάϊος 2020