Η διαχρονικά φημισμένη ως “Σίφνος των Γραμμάτων” ακολουθεί μια πορεία προς το να μεταβληθεί σε “Σίφνο των α-Γραμμάτων” (και με τις δύο έννοιες της λέξης). Αυτό βέβαια δεν αποτελεί πρωτοτυπία της Σίφνου αλλά είναι ένα φαινόμενο παγκόσμιο όπου η εικόνα αντικαθιστά τον αλφαβητικό κώδικα, τα ηλεκτρονικά μέσα ανάγνωσης υποκαθιστούν τα έντυπα, το πληκτρολόγιο και οι φωνητικές αναγνωρίσεις τον ιδιόχειρο γραπτό λόγο. Έμμεσο αποτέλεσμα είναι οι παραδοσιακές βιβλιοθήκες να βρίσκονται σε χρηστικό μαρασμό και να μην προκαλούν το ανάλογο με την σημαντικότητά τους ενδιαφέρον τόσο από τους πολίτες όσο και από τους αντιπροσωπευτικούς φορείς τους, ενώ το εκπαιδευτικό σύστημα παλινδρομεί και πελαγοδρομεί μεταξύ των ‘νέων τεχνολογιών’ και των παραδοσιακών εντύπων μέσων μεταφοράς γνώσης.

Η Σίφνος ευτύχησε στο παρελθόν να συγκεντρώσει στο έδαφός της σημαντικές προσωπικές Βιβλιοθήκες με πλούτο εκδόσεων τοπικού και γενικώτερου εγκυκλοπαιδικού ή επιστημονικού ενδιαφέροντος. Οι Βιβλιοθήκες αυτές ακολούθησαν εν πολλοίς την τύχη των ιδιοκτητών τους και η φυσική διατήρησή τους στην συνέχεια αφέθηκε σε επί μέρους φορείς, οι οποίοι είτε δεν είχαν τα μέσα και την γνώση για την συντήρησή τους είτε δεν μπόρεσαν να ανταποκριθούν στο περιορισμένο (έτσι κι αλλιώς) δημόσιο ενδιαφέρον για πρόσβαση σε αυτές. Ταυτόχρονα, οι δημόσιοι φορείς του νησιού δεν μπόρεσαν να διατηρήσουν ένα ελάχιστο κεντρικό ενδιαφέρον στον τομέα αυτό (π.χ. οργανική θέση Βιβλιοθηκονόμου) και να κατευθύνουν έστω και μικρό μέρος των περιορισμένων πόρων που διαθέτουν προς την κατεύθυνση αυτή.

Αποτέλεσμα είναι σήμερα να υπάρχει ένας αριθμός κατεσπαρμένων συλλογών βιβλίων στην Σίφνο (βλ. παράρτημα κατωτέρω) με διαφορετικό ιδιοκτησιακό καθεστώς, περιορισμένη δημόσια πρόσβαση, αυξανόμενες ανάγκες συντήρησης και φύλαξης αλλά και άγνοιας του πολιτιστικού περιεχομένου τους ελλείψει στοιχειώδους καταγραφής. Η έλλειψη κεντρικής τοπικής πολιτιστικής πολιτικής στο θέμα αυτό οδηγεί στην βαθμιαία φυσική καταστροφή των συλλογών των οιονεί “Βιβλιοθηκών” αυτών, που ακολουθεί την φυσική διαδοχή των αρχικών ιδιοκτητών τους.

Η Σίφνος βρίσκεται και σε αυτόν τον τομέα στο μεταίχμιο μιας ανεπίστρεπτης εξέλιξης που θα ολοκληρωθεί με την αναχώρηση της τελευταίας γενιάς που έζησε την μετάβαση από την αναλογική στην ψηφιακή εποχή, από το φυσικό βιβλίο στο ηλεκτρονικό αλλά και από την λόγια ελληνική γλώσσα στην σήμερα καθομιλουμένη. Συνειδητοποιώντας την κρίσιμη αυτή εξέλιξη, εναπόκειται στην ίδια γενιά αυτή να κατευθύνει πόρους και ενδιαφέρον στην διατήρηση του πολιτιστικού έντυπου περιεχομένου.

Ο Σύνδεσμος Σιφνίων αναγνωρίζοντας την σημασία της διατήρησης της ιστορικής μνήμης της Σίφνου αλλά και την φυσική συντήρηση των εντύπων βιβλιογραφικών συλλογών που έχει διαχρονικά συλλέξει σε Αθήνα και Σίφνο, έχει ήδη ξεκινήσει την σύσταση μιας ψηφιακής Σιφνιακής Αρχειοθήκης, κεντρικό μέρος της οποίας καταλαμβάνουν οι έντυπες εκδόσεις. Όμως μια τέτοια ιδιωτική πρωτοβουλία δεν είναι δυνατόν υπό των πραγμάτων να περιλάβει τον πολιτιστικό πλούτο που ενυπάρχει στις υπόλοιπες συλλογές βιβλίων στην Σίφνο. Γι’ αυτό τον λόγο, προτείνει στον Δήμο Σιφνίων (προτιμούμε την ονομασία του ενιαίου Δήμου όπως ήταν μέχρι το 1908, και όχι Σίφνου) την συνεργασία του στην υιοθέτηση μιας κεντρικής πολιτιστικής πολιτικής για το Βιβλίο.

Αυτή θα συνίσταται στο να πρωτοστατήσει σε έναν κεντρικό ρόλο για την διατήρηση των έντυπων συλλογών του νησιού καταγράφοντας το περιεχόμενό τους, παρεμβαίνοντας στις συνθήκες φύλαξης και συντήρησης αυτών σε συνεργασία με τους ιδιοκτήτες τους, εξασφαλίζοντας την δημόσια πρόσβαση στο καταλογογραφημένο περιεχόμενό τους και διευκολύνοντας μέσω ενός κεντρικού σημείου επαφής τον συντονισμό για την φυσική χρήση των βιβλίων αυτών από πιθανούς ενδιαφερομένους. Πιο συγκεκριμένα, λαμβάνοντας υπ’ όψη οικονομικούς και πρακτικούς περιορισμούς για την σύσταση μιας κεντρικής φυσικής Σιφνιακής Βιβλιοθήκης προτείνουμε σε πρώτο στάδιο την πρόβλεψη μιας οργανικής θέσης Βιβλιοθηκονόμου με την συνοδεία του βασικού τεχνικού εξοπλισμού και με αντικειμενικό σκοπό και έργο την κατάρτιση μιας”Ηλεκτρονικής Βιβλιοθήκης των Βιβλιοθηκών” του νησιού.

Η e-Βιβλιοθήκη αυτή θα συγκεντρώσει το ήδη καταλογογραφημένο περιεχόμενο των επί μέρους βιβλιοθηκών που βρίσκονται στην Σίφνο ή εναλλακτικά θα αναλάβει να υποβοηθήσει στην καταλογογράφηση του μη-τεκμηριωμένου περιεχόμενου αυτών. Η επείγουσα εργασία αυτή δεν πρέπει να μετατεθεί σε κάποιο άδηλο μέλλον αλλά μπορεί και πρέπει να ξεκινήσει άμεσα με την χρηματοδότηση βασικού εξοπλισμού και εξειδικευμένου λογισμικού χρησιμοποιώντας (εθελοντικά ή μέσω προγραμμάτων πρακτικής εξάσκησης) ανθρώπινο δυναμικό νέων Σιφνίων που έχουν επιλέξει τον κλάδο αυτό για σπουδές μέχρι την ευόδωση των διαδικασιών σύστασης μιας οργανικής θέσης προσωπικού.

Ο Σύνδεσμος Σιφνίων θέτει στην διάθεση του Δήμου Σιφνίων μέσα από ένα μνημόνιο συνεργασίας τις εξειδικευμένες γνώσεις και υπηρεσίες του στον συντονισμό και την υλοποίηση ενός τέτοιου προγράμματος, το οποίο στην πορεία θα μπορέσει να επεκταθεί επιστημονικά με την χρηματοδοτούμενη εμπλοκή εξειδικευμένων ερευνητικών φορέων και (ημι)κρατικών Βιβλιοθηκών με αντίστοιχη εμπειρία σε παρόμοια προγράμματα.

Για τον Σύνδεσμο Σιφνίων
Άλκης Ν. Λεμπέσης